Ομιλία της Βάσως Παπανδρέου στην Ολομέλεια της Βουλής για το Μεσοπρόθεσμο

Ομιλίες

 

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Καλούμαστε σήμερα να πούμε το ναι ή το όχι στα πιο άγρια μέτρα που ανακοινώθηκαν ποτέ σε αυτή τη χώρα. Μέτρα, που δεν είναι μόνον σκληρά , μέτρα που δεν είναι μόνον άδικα. Είναι και μέτρα αναποτελεσματικά. Τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, που είναι τεράστια, θα επιδεινωθούν.

Έχω μιλήσει πολλές φορές για το πώς φτάσαμε ως εδώ. Για τους πολιτικούς χειρισμούς που οδήγησαν στο πρώτο μνημόνιο, αλλά και στην αποτυχία της κυβερνητικής διαχείρισης που μας έφερε στο μεσοπρόθεσμο. Το θέμα όμως είναι τι κάνουμε από εδώ και πέρα.

Που πάμε με το μεσοπρόθεσμο; Η κα Μέρκελ το είπε πολύ καθαρά , την περασμένη Παρασκευή. Αγοράζουμε χρόνο για την Ελλάδα. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η Γερμανία προετοιμάζει το έδαφος για την επίσημη χρεοκοπία μας, μόλις αυτό θα μπορεί να γίνει χωρίς κόστος για τις γερμανικές τράπεζες.

Ο κ. Σόιμπλε το είπε ακόμα πιο καθαρά. Δήλωσε ότι η Γερμανία θα μπορέσει να χειριστεί μία ελληνική χρεοκοπία. Τι συμβαίνει λοιπόν, στην πραγματικότητα; Αυτό που συμβαίνει είναι ότι μας δίνουν αναστολή εκτέλεσης σε δόσεις. Πρώτη δόση , πρώτη αναστολή. Δεύτερη δόση, δεύτερη αναστολή. Έχουμε φτάσει στην πέμπτη δόση. Ως πότε νομίζετε ότι θα μας δίνουν αναστολή εκτέλεσης;

Το χρέος της χώρας μας, με την πολιτική που ακολουθείται, αυξάνεται συνεχώς. Σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, το 2015 το χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ θα είναι μεγαλύτερο, ενώ θα έχουμε ξεπουλήσει μεγάλα κομμάτια της εθνικής περιουσίας. Πώς θα το πληρώσουμε τότε, τί θα ξεπουλήσουμε τότε;

Η Ελλάδα έχει προβλήματα και μάλιστα μεγάλα, αλλά το πραγματικό πρόβλημα είναι η ευρωζώνη. Όμως, δεν έχουμε καταφέρει να πείσουμε για αυτό, παρά τις προσπάθειες της Κυβέρνησης.

Και όμως, αυτή είναι η πραγματικότητα. Μπορεί εμείς να έχουμε τρομακτικά προβλήματα, που είναι κυρίως απότοκα της άφρονος διαχείρισης της Νέας Δημοκρατίας, χωρίς να παραγνωρίζω τις δικές μας ευθύνες, αλλά το μεγάλο θέμα είναι ότι η ίδια η Ευρώπη δεν ξέρει τι θέλει με το ευρώ. Το μεγάλο θέμα είναι οι ηγεσίες των ισχυρών χωρών της Ευρώπης, οι οποίες αρνούνται να δουν πέρα από τα εθνικά τους συμφέροντα. 

Η Ευρώπη θα έπρεπε να είναι ένας χώρος αλληλεγγύης. Αντ’ αυτού είναι μία ζούγκλα, όπου οι τραπεζίτες έχουν πάρει και πάλι το πάνω χέρι, παρά τις τεράστιες ευθύνες που έχουν για την οικονομική κρίση.

Οι ευρωπαίοι πολιτικοί δεν θέλουν να ακούσουν καν για τις ευθύνες  του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Είναι η σίγουρη συνταγή για την επανάκαμψη της κρίσης σε ευρωπαϊκό, ίσως και σε διεθνές επίπεδο. Ποιος στην Ένωση έκανε το παραμικρό για τους Οίκους αξιολόγησης και τους κερδοσκόπους; Γνωρίζουν ότι ήταν η αιτία της κρίσης αλλά συνεχίζουν ανενόχλητοι και σήμερα τα κερδοσκοπικά παιχνίδια. Το κύριο μέλημά τους είναι να εξυπηρετήσουν το τραπεζικό σύστημα μεταφέροντας τα χρέη τους στους πολίτες.

Αλλά το θέμα μας είναι η Ελλάδα. Που δεν μπορεί να συνεχίσει κάτω από τις δεδομένες συνθήκες . Που δεν μπορεί να συνεχίσει να υπερφορολογεί τους ίδιους και τους ίδιους. Που δεν μπορεί να ζει υπό συνθήκες διαρκούς ύφεσης, υπό συνθήκες συνεχούς διόγκωσης της ανεργίας.

Εκεί μας οδηγεί το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα. Και στο τέλος, αφού θα έχουμε οδηγηθεί σε καθεστώς ανείπωτης φτώχειας στο όνομα της αποφυγής της χρεοκοπίας, θα χρεοκοπήσουμε κι από πάνω. Δηλαδή θα κάνουμε διπλή χάρη στους δανειστές μας. Και θα έχουμε ξεπουλήσει τα πάντα και θα οδηγηθούμε στη χρεοκοπία για να εισπράξουν οι επιτήδειοι τα CDs.

Μπορούμε να το επιτρέψουμε αυτό; Μπορούμε να υπογράψουμε με την ψήφο μας την καταδίκη της χώρας; Η απάντηση είναι προφανώς «όχι». Κανείς δεν μπορεί να το κάνει αυτό.

Υπάρχει όμως εναλλακτική λύση; Υπάρχει πρόταση; Το μνημόνιο, πέραν των όσων σωστών και άσχετων με την κρίση μέτρων που υπάρχουν μέσα σ΄αυτό και που θα έπρεπε να τα είχαμε κάνει, ήταν προϋπόθεση για ένα τεράστιο δάνειο σ΄ένα πτωχευμένο κράτος, με υψηλό επιτόκιο, κάτι το οποίο εξαγοράζει χρόνο για τις ευρωπαϊκές τράπεζες και την Ε.Κ.Τ., σε βάρος της βιωσιμότητας του χρέους, μελλοντικά. Μας κατηγορούσαν, και σωστά, ότι ζούσαμε πάνω από τις δυνατότητές μας με δανεικά και τώρα μας επιβάλλουν τεράστια δάνεια. Σε λίγο έρχεται ένα νέο  δάνειο μαμούθ των 100-120  δισεκατομμυρίων ευρώ.

Το νέο δάνειο δεν είναι λύση. Θέλουν να μας το δώσουν για να σωθούν τρίτοι, όχι για να σώσουν την Ελλάδα. Είναι η επισφράγιση της αποτυχίας  μας. Δένουμε ακόμα πιο σφικτά τη θηλιά στο λαιμό της χώρας και των πολιτών. Μία χώρα χρεοκοπημένη δεν θέλει νέα δάνεια. Θέλει λύση στο πρόβλημά της. Και η λύση δεν μπορεί να προέλθει παρά από συμφωνημένη αναδιάρθρωση του χρέους.

Είναι ενδεικτικό ότι μεταξύ 1975-2010 το συνολικό δημόσιο χρέος μας ήταν 328.588 δισ. από τα οποία τόκοι τα 197.939 δισ. και χρέος τα 130.699 δισ.

Καταθέτω στα πρακτικά τη συνέντευξη ενός πολύ γνωστού Γερμανού ιστορικού της Οικονομίας. Ο άνθρωπος αυτός, υπενθυμίζει ότι η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος παραβάτης του χρέους του 20ου αιώνα και η οικονομική της επιτυχία κατέστη δυνατή μόνον με την παραίτηση εκτεταμένων πληρωμών χρεών της από τα θύματά της, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

 

(Σύμφωνα με τον επιφανή Γάλλο οικονομολόγο Jacques Delpla, το χρέος της Γερμανίας προς την Ελλάδα, από τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, ανέρχεται σε 575 δισ. ευρώ.)

Θα μου πείτε, γιατί τα λες όλα αυτά; Τι ψηφίζεις ; Και τι προτείνεις; Κατ’ αρχήν, μία διαπίστωση. Η χώρα οδηγείται σε κατάρρευση λίγο – λίγο. Αν υπερψηφιστεί το μεσοπρόθεσμο και δεν αλλάξει κάτι στην πολιτική μας, η κατάρρευση θα έλθει μετά από ένα διάστημα. Αν καταψηφιστεί το μεσοπρόθεσμο, η κατάρρευση θα έλθει αμέσως, και δεν θα αφορά μόνον την Οικονομία και το πολιτικό σύστημα. Θα αφορά και το κοινωνικό μας σύστημα, διότι εκεί έχουμε φτάσει πια. Οι πολίτες είναι απελπισμένοι. Και η απελπισία δεν είναι καλός σύμβουλος.

Δεν είμαι έτοιμη να αναλάβω την ευθύνη για την κατάρρευση και της πολιτικής και της κοινωνίας. Δεν είμαι έτοιμη να πω το «όχι» στο μεσοπρόθεσμο συμβάλλοντας να πέσει η χώρα στο γκρεμό. Θα ψηφίσω, γνωρίζοντας ότι ψηφίζω το μαχαίρι αντί για το πιστόλι, αλλά με μία προϋπόθεση. Να δεσμευτεί η κυβέρνηση ότι άμεσα θα ξεκινήσει μία συνολική αναδιαπραγμάτευση με τους δανειστές μας. Όπως είχε πει ο Keynes «εάν σου χρωστώ μία λίρα το πρόβλημα είναι δικό μου, εάν σου χρωστώ 1 εκ. λίρες το πρόβλημα είναι δικό σου». Μία αναδιαπραγμάτευση που θα λάβει υπ’ όψη όλους τους παίκτες , όπως για παράδειγμα την Κίνα, απ΄ όπου ακούμε δηλώσεις για στήριξη μέσω αγοράς ομολόγων, χωρίς καμία απάντηση από την ελληνική πλευρά.

«Χρειάζεται μία “συνολική διευθέτηση” του ελληνικού χρέους, οι λύσεις των αλλεπάλληλων “πακέτων σωτηρίας” οδηγούν την Ελλάδα στη χρεοκοπία και την ευρωζώνη σε διάλυση.» Άλεξ Βέμπερ, τ. διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας.

Αυτή είναι η γνώμη μου. Και επ’ αυτού ζητώ τη δέσμευση του υπουργού και της κυβέρνησης.

 

  Ακολουθεί η Συνέντευξη

 



Spiegel-Online, 21. Juni 2011

Η καριέρα που κάνει η Ελλάδα στην χρεωκοπία δεν μπορεί να ξεπεραστεί; Και όμως μπορεί λέει - από την Γερμανία, ο ιστορικός της οικονομίας Albrecht Ritschl στην συνέντευξη. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να χαλιναγωγηθεί τώρα κατά την διάρκεια της  κρίσης, αλλιώς η διάθεση ως προς την Γερμανία μπορεί να ανατραπεί.

Albrecht Ritschl: γεννήθηκε το 1959 στο Μόναχο. Είναι οικονομικός αναλυτής. Δίδαξε σε διάφορα πανεπιστήμια (Pempeu Farba στη Βαρκελώνη, Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, Humboldt του Βερολίνου). Σήμερα είναι καθηγητής  London School of Economics and Political Science.

Spiegel Online (S.O): Κύριε Ritschl, η Γερμανία παρουσιάζεται στην συζήτηση για μια περαιτέρω οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα, ως ο έξυπνος. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δικαιολογεί την άκαμπτη στάση της με το μότο: "λεφτά υπάρχουν για σας μόνο εάν κάνετε αυτό που απαιτούμε". Είναι δικαιολογημένη αυτή η στάση;

Ritschl: Όχι, δεν έχει καμία βάση

S.O: Οι περισσότεροι Γερμανοί αλλιώς το βλέπουν.

Ritschl: Ίσως, αλλά η Γερμανία έχει πίσω της μια από τις πιο μεγάλες χρεοκοπίες του 20ου αιώνα. Η Γερμανία χρωστά την σημερινή της σταθερότητα και το στάτους της ως δασκάλου της Ευρώπης, μόνο στις ΗΠΑ, οι οποίες τόσο μετά τον πρώτο όσο και μετά τον δεύτερο ΠΠ, της χάρισαν πολλά χρέη. Αυτό ξεχνιέται.

S.O: Τι ακριβώς συνέβη τότε;

Ritschl: Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης ζούσε με δάνεια από το 1924 έως το 1929. Τα λεφτά για τις αποζημιώσεις του πρώτου ΠΠ, τα πήρε από τις ΗΠΑ. Αυτή η πυραμίδα δανείων γκρεμίστηκε κατά την οικονομική κρίση του 1931. Τα λεφτά είχαν εξαφανιστεί, η ζημιά για τις ΗΠΑ γιγαντιαία, η επίπτωση στην παγκόσμια οικονομία δραματική.

S.O: Παρόμοια ήταν τα πράγματα  και μετά τον δεύτερο ΠΠ.

Ritschl: Οι ΗΠΑ είχαν φροντίσει να μην αρθούν κατά της Γερμανίας, πάλι απαιτήσεις για μεγάλες αποζημιώσεις. Εκτός λίγων εξαιρέσεων, όλες αυτές οι απαιτήσεις αναβλήθηκαν μέχρι μια μελλοντική επανένωση. Αυτό ήταν ζωτικό για την Γερμανία. Ήταν η μοναδική βάση για οικονομικό θαύμα. Ταυτόχρονα όμως, τα θύματα της γερμανικής κατοχής, μεταξύ αυτών και οι Έλληνες, έπρεπε να παραιτηθούν από τις απαιτήσεις τους για αποζημίωση.

S.O: Κατά την σημερινή κρίση, η Ελλάδα θα πρέπει να πάρει 110 δισ. Ευρώ από χώρες της ΕΕ και από ΔΝΤ. Τώρα πρέπει να εγκριθεί νέο πακέτο, παρόμοιων διαστάσεων, Πρόκειται για πάρα πολλά λεφτά. Πόσο μεγάλες ήταν οι γερμανικές χρεοκοπίες;

Ritschl:  Μόνο τα χρέη της Γερμανίας κατά την δεκαετία του 1930 ανέρχονταν στο ύψος του κόστους της κρίσης του 2008, εάν πάρουμε ως μέτρο και στις δυο περιπτώσεις, την οικονομική απόδοση των ΗΠΑ. Σε σύγκριση με αυτά τα μεγέθη, το πρόβλημα της Ελλάδας είναι ασήμαντο.

S.O: Αν υποθέσουμε πως υπήρχε μια αξιολόγηση "και των πρώτων" χρεωστών. Ποια θέση θα έπαιρνε η Γερμανία;

Ritschl: Η Γερμανία είναι ο βασιλιάς των χρεών. Συγκρίνοντας τις ζημιές που προκάλεσε με την οικονομική της απόδοση είναι ο μεγαλύτερος χρεώστης του 20ου αιώνα, αν όχι της νεότερης ιστορίας της οικονομίας.

S.O: Δηλαδή ούτε η Ελλάδα δεν μας φτάνει;

Ritschl: Όχι. Η χώρα καθ' εαυτή παίζει ένα παράπλευρο ρόλο. Το μόνο πρόβλημα είναι ο κίνδυνος μετάδοσης και σε άλλες χώρες της ΕΕ.

S.O: Η Γερμανία θεωρείται ως ο ορισμός της σταθερότητας. Πόσες φορές ήταν χρεοκοπημένη η Γερμανία;

Ritschl: Εξαρτάται από το πως λογαριάζουμε. Τον περασμένο αιώνα τουλάχιστον τρεις φορές. Μετά την πρώτη στάση πληρωμών κατά την δεκαετία του 1930, οι ΗΠΑ έκαναν το 1953 ένα Haircut, που μετέτρεψε τα χρέη από ένα ογκώδες Afro-Look, σε μια γυαλιστή καράφλα. Από τότε έλαμπε η Γερμανία, ενώ οι άλλοι Ευρωπαίοι πάλευαν να αντεπεξέλθουν στα βάρη του πολέμου και τις συνέπειες της γερμανικής κατοχής. Αλλά και το 1990 επήλθε μια στάση πληρωμών των χρεών.

S.O: Τι έγινε παρακαλώ;

Ritschl: Ναι, ο τότε καγκελάριος Helmut Kohl, αρνήθηκε να εφαρμόσει την συμφωνία του Λονδίνου από το 1953. Η συμφωνία έλεγε πως οι αποζημιώσεις που θα έπρεπε να πληρώσει η Γερμανία, σε περίπτωση επανένωσης, θα ορίζονταν εκ νέου. Μόνο κάτι μικροποσά πληρώθηκαν. Η Γερμανία δεν πλήρωσε αποζημιώσεις μετά το 1990, εκτός από αυτές για καταναγκαστική εργασία. Δεν πλήρωσε επίσης τα εξαναγκασμένα δάνεια από τις υπό κατοχή χώρες, όπως και τα έξοδα της κατοχής.. Δεν τα πλήρωσε ούτε και στην Ελλάδα.

S.O: Σε αντίθεση με το 1953 στην περίπτωση της Γερμανίας, δεν μιλάμε για ένα Haircut όσον αφορά την Ελλάδα, αλλά επιμήκυνση των κρατικών ομολόγων. Είναι δικαιολογημένο να μιλάμε για επαπειλούμενη πτώχευση;

Ritschl: Σαφώς. Ακόμα και αν μια χώρα δεν είναι 100% ταπί, μπορεί να είναι χρεοκοπημένη. Όπως ακριβώς έγινε την δεκαετία του 1950 με την Γερμανία, είναι ψευδαίσθηση να πιστεύουμε πως η Ελλάδα θα μπορέσει ποτέ να αποπληρώσει από μόνη τα χρέη της. Και όποιος δεν μπορεί, έχει πτωχεύσει. Αυτό που πρέπει να γίνει τώρα είναι να ορισθεί από πόσα χρέη θα παραιτηθούν οι δανειστές. Να βρεθεί δηλαδή αυτός που θα πληρώσει την νύφη.

S.O: Η Γερμανία είναι προφανώς η χώρα που θα πρέπει να πληρώσει τα πιο πολλά.

Ritschl: Εκεί πάει το πράμα. Αλλά εμείς ήμαστε ανέμελοι. Η βιομηχανία μας ζούσε καλά από τις εξαγωγές. Η αντί-ελληνική διάθεση που διαδίδουν πολλά γερμανικά ΜΜΕ, είναι πολύ επικίνδυνη. Και εμείς καθόμαστε μέσα στην γυάλα: μόνο με την παραίτηση από τις αποζημιώσεις των θυμάτων του δεύτερου ΠΠ, ήταν δυνατή η επάνοδος της Γερμανίας.

S.O: Η Γερμανία θα έπρεπε λοιπόν να συγκρατηθεί (στο να το παίζει πρότυπο);

Ritschl: Κατά τον 20ο αιώνα η Γερμανία ξεκίνησε δυο παγκόσμιους πολέμους, ο ένας εκ των οποίων ήταν πόλεμος εξολόθρευσης. Οι εχθροί στη συνέχεια παραιτήθηκαν από τις απαιτήσεις για αποζημιώσεις. Το ότι η Γερμανία χρωστά την οικονομική της άνθιση στην χάρη που της έκαναν οι άλλοι λαοί, αυτό δεν τό ξέχασαν ούτε στην Ελλάδα.

Πως το εννοείτε;

Ritschl: Οι Έλληνες γνωρίζουν πολύ καλά τα εχθρικά άρθρα από τα γερμανικά ΜΜΕ. Και αν η διάθεση στην χώρα ανατραπεί, και οι παλιές αποζημιώσεις απαιτηθούν δυναμικά, και απαιτηθούν από άλλες χώρες επίσης, και η Γερμανία αναγκαστεί να τις πληρώσει, τότε θα μας πάρουν και τα πουκάμισα. Μπορούμε λοιπόν να είμαστε ευγνώμονες, που τώρα το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να ανακαινίσουμε την Ελλάδα. Αν ακολουθήσουμε τους δημαγωγούς και το παίζουμε κάποιοι, θα μας επαναφέρουν κάποτε τους παλιούς λογαριασμούς.

S.O: Τουλάχιστο στο τέλος, μερικά συμφιλιωτικά λόγια: διδασκόμενοι από την ιστορία, ποια θα ήταν η καλύτερη λύση για την Ελλάδα και την Γερμανία;

Ritschl: Να δείξουμε τις αποτυχίες της Γερμανίας από τον περασμένο αιώνα. Το πιο σώφρον τώρα είναι να κάνουμε μια πραγματική περικοπή χρεών. Όποιος δάνεισε λεφτά στην Ελλάδα, θα πρέπει να παραιτηθεί από ένα μεγάλο μέρος των χρεωστουμένων. Μερικές τράπεζες δε θα το αντέξουν αυτό, επομένως θα πρέπει να τροχιοδρομηθούν νέα προγράμματα στήριξης. Αυτό θα μπορούσε να γίνει ακριβό για την Γερμανία, αλλά πρέπει να πληρώσουμε έτσι κι' αλλιώς. Και η Ελλάδα θα είχε έτσι την ευκαιρία για μια νέα αρχή.